Kimyasalların Güvenli Depolanması: Yönetmelikler ve Temel İlkeler

Kimyasal maddelerin güvenli depolanması, ciddi iş kazalarının ve çevre felaketlerinin önlenmesi için büyük önem taşır. Kimyasallarla çalışan her işletme, bu maddelerin doğru şekilde depolanmasını sağlayarak çalışanların sağlığını korumalı ve çevresel zararları en aza indirmelidir. Bu yazımızda, kimyasal depolama ile ilgili yönetmelikleri, Ex-proof ekipmanların önemini, patlama güvenliği çözümlerini ve dikkat edilmesi gereken temel noktaları ele alacağız.

Kimyasalların Depolanmasını Düzenleyen Yönetmelikler

Kimyasalların depolanması, Türkiye’de farklı yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Başlıca mevzuatlar şunlardır:

1. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
   Kimyasal depolama alanlarının yangın güvenliğiyle ilgili detaylı hükümler içerir. Bu yönetmelik, kimyasal maddelerin bulunduğu tesislerin yangına dayanıklı bölmelerle ayrılmasını, yangın algılama ve söndürme sistemlerinin kurulmasını zorunlu kılar.

2. Tehlikeli Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Yönetmeliği (SEA Yönetmeliği)

   • Kimyasal maddelerin sınıflandırılması ve güvenlik etiketlerinin kullanılması zorunludur.
   • Yanıcı, patlayıcı ve toksik maddelerin uygun koşullarda depolanmasını düzenler.

3. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)
   İşyerlerinde kimyasal maddelerle çalışanların güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri belirtir. Kimyasal depolama alanlarında kişisel koruyucu donanımların (KKD) kullanımını zorunlu kılar.

Kimyasalların Depolanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Temel Noktalar

1. Sınıflandırma ve Tehlike Etiketleri

Kimyasal maddeler, tehlike sınıflarına göre (yanıcı, aşındırıcı, oksitleyici vb.) sınıflandırılmalı ve standartlara uygun olarak etiketlenmelidir. Yanıcı ve patlayıcı maddeler ayrı depolama alanlarında tutulmalı, bu alanlar kolayca tanınabilir olmalıdır.

2. Havalandırma ve Sıcaklık Kontrolü

Kimyasal depolama alanlarının doğru şekilde havalandırılması ve sıcaklık kontrolü sağlanmalıdır. Özellikle yanıcı veya patlayıcı gazların birikmesini önlemek için mekanik havalandırma sistemleri kullanılmalıdır.

3. Ex-proof (Patlama Korumalı) Ekipman Kullanımı

Patlayıcı ortamlarda kullanılacak ekipmanların ATEX (Atmosphères Explosibles) standartlarına uygun olması zorunludur. Ex-proof ekipmanlar, patlama riskini en aza indirir ve olası kıvılcımların neden olabileceği kazaları önler.

Ex-proof ekipmanlara örnekler:

• Ex-proof aydınlatma armatürleri
• Kıvılcımsız fanlar ve motorlar
• Patlamaya dayanıklı elektrik panoları

Bu ekipmanlar, özellikle solventler, uçucu gazlar ve yanıcı sıvılarla çalışan tesislerde hayati önem taşır.

4. Patlama Pencereleri ve Güvenlik Duvarları

Kimyasal depolama alanlarında, patlama basıncını dışarıya yönlendirebilecek patlama tahliye pencereleri (explosion vent) kullanılmalıdır. Bu pencereler, patlama sırasında oluşan yüksek basıncı kontrol altına alır ve hasarı en aza indirir.

Patlama güvenliği önlemleri şunlardır:

• Patlama panelleri ile basınç tahliyesi sağlamak
• Yangına dayanıklı güvenlik duvarları kullanmak
• Kimyasal depoların patlama riski düşük bölgelerde konumlandırılması

5. Yangın Algılama ve Söndürme Sistemleri

Kimyasal depolama alanlarında yangın riski yüksek olduğundan, erken uyarı sistemleri kurulmalı ve yangın söndürme ekipmanları her zaman hazır bulundurulmalıdır. Otomatik yangın söndürme sistemleri (sprinkler sistemleri), özellikle yanıcı sıvıların bulunduğu ortamlarda önerilir.

6. Personel Eğitimi ve Acil Durum Planları

Kimyasal depolama alanında çalışan personelin düzenli olarak eğitim alması gerekir. Bu eğitimlerde, kimyasalların tehlikeleri, acil durum tahliye prosedürleri ve kişisel koruyucu donanımların kullanımı öğretilmelidir.

Ex-proof Ekipmanların Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Tehlike bölgesi sınıflandırması yapılmalıdır. (Zone 0, Zone 1, Zone 2)
• Kullanılacak ekipmanların ATEX sertifikalı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Ekipmanların bakım ve periyodik kontrolleri aksatılmamalıdır.